کشاورزی آن هم در استان کویری، گرم و بسیار خشک یزد بیشتر مانند یک معجزه می‌ماند؛ اعجازی که به دست سخت‌کوش کشاورزان قناعت پیشه یزدی انجام می‌شود و یزد را امروز در بین استان‌های صاحب رتبه در تولید برخی محصولات کشاورزی قرار داده است.
یکی از تولیدات کشاورزی یزد از دیرباز انار بوده؛ میوه‌ای مقدس که البته نسبت به خشکسالی نیز بسیار مقاوم است و با آیین اوستایی زرتشت و آداب و سنن مردمان این دیار اجین شده به طوری که در بسیاری از مراسم و جشن‌های این دیار کهن، اجزاء این گیاه به ویژه میوهایش یک سمبل و نماد محسوب می‌شده است.
البته از میان پنچ میوه بهشتی که نام آنها در قرآن، کتاب آسمانی مسلمانان آمده است انار را سید و سرور همه میوه‌ها دانسته‌اند و در طول تاریخ، مسلمانان هم مانند زرتشتیان از انار در آداب و سنن استفاده می‌کرده‌اند.
استان یزد به گفته‌ی مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان بیش از هفت هزار و ۳۸۰ هکتار باغ انار دارد که سالانه بیش از ۱۲۰ هزار تن محصول از آنها برداشت می‌شود.
«محمد مهدی شطرنجی» می‌گوید: شهرستان‌های میبد، یزد و تفت بیشترین سطح زیر کشت این محصول در استان را به خود اختصاص داده‌اند و دارای ارقام ملس یزدی، شیرین شهوار، زاغ عقدا، ملس سریزد و گل تفت هستند.
«مجید فلاح» یکی از کارشناسان انار این مدیریت در استان در گفت‌وگو با ایسنا در این باره اظهار می‌کند: یزد از حیث سطح زیر کشت انار جایگاه پنجم کشور را دارد ولی با تولید افزون بر ۱۲۱ هزار تن انار، رتبه چهارم تولید انار کشور را به خود اختصاص داده است.
وی با بیان این که بخشی از انار تولیدی استان در داخل کشور مورد مصرف قرار می‌گیرد، می‌گوید: با توجه به کیفیت بالای انار تولیدی در استان و در راستای منفعت اقتصادی باغداران و تولیدکنندگان، انار استان یزد به کشورهایی همچون عراق، ارمنستان، یونان، روسیه و امارات نیز صادر می‌شود.
فلاح دو آفت چالش‌زای انارکاران استان یزد را آفت‌های «کرم گلوگاه» و «مگس مدیترانه‌ای» به دلیل آسیب فراوان به باغات انار استان ذکر و اضافه می‌کند: امسال با اقدامات مدیریت حفظ نباتات و البته همکاری باغداران استان، خسارات وارد شده به محصولات انار در استان بسیار پایین و کنترل شده بود.
وی ادامه می‌دهد: البته سفید شدن دانه‌های انار به دلیل کمبود آب و گرمای بیش از حد هوا نیز از دیگر مشکلات باغداران یزدی به ویژه در سال جاری با توجه به شاهد گرمای بیش از حد هوا و خاموشی چاه‌های کشاورزی بود که برای جبران خسارت وارده، راهکارهایی توسط مرکز تحقیقات کشاورزی استان از جمله نصب سایبان، ارائه شده به طوری که شاهد ارتقا کیفی محصول و بازارپسندی انار استان هستیم.
این کارشناس در بخشی از سخنانش به برگزاری جشنواره‌های متعدد در شهرهای انارخیز استان نیز اشاره و تصریح می‌کند: امسال، تاکنون جشنواره انار سریزد مهریز برگزار شده، جشنواره انار شاهدیه از فردا دوشنبه شروع و در پنجم آذرماه نیز جشنواره دیگری برای این محصول در استان برگزار خواهد شد.
با تمام این تفاسیر «محمدرضا وظیفه‌شناس» معاون پژوهشی و فناوری مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد و پژوهشگر مروج ارشد انار کشور، معتقد است؛ هرچند کشور ایران بزرگترین تولیدکنندگان انار جهان است ولی گفت: تدارک گسترده کشورهای رقیب مانند هند، چین، ترکیه و ایالت متحده در جهت افزایش تولید در واحد سطح و ورود به بازارهای جهانی با تبلیغات گسترده و بازاریابی هوشمندانه همزمان با قیمت تمام شده پایین، سبب پیشی گرفتن برخی از کشورها از ایران در سطح زیر کشت و صادرات انار شده است.
وی می‌گوید: با این که براساس آمار رسمی سال گذشته یک میلیون و ۲۸۰ هزار تن انار در ایران تولید شده، تنها حدود ۴۰ هزار تن صادرات انجام شده که رقم بسیار پایینی است.
وی مهمترین مشکل انار ایران را تنش‌های زیستی و غیرزیستی و به تبع آن درآمد پایین برخی باغداران و سهم بسیار پایین صادرات از تولید این محصول باارزش عنوان و تاکید می‌کند: فقدان برنامه و چشم‌انداز درازمدت و برنامه‌های استراتژیک راهبردی در حمایت از تولید و موانع صادراتی از جمله مهمترین مشکلات انار ایرانی محسوب می‌شود.
وظیفه‌شناس اقداماتی مانند هوشمندسازی باغات، استفاده از تجارب باغداران موفق، امکان فراوری با ارزش افزوده، باغات سازگار با ارقام متناسب تجاری و بومی هر منطقه، ارقام نویدبخش تحقیقاتی جهت توصیه به باغداران و افزایش بهره‌وری سیستم‌های آبیاری و ترویج پژوهش‌های نوین را از شیوه‌های موثر در افزایش کمیت و کیفیت میوه و بازاریابی بین‌المللی انار ایران می‌داند.
